تعداد نظرات
0 دیدگاه
تعداد لایک
11 پسندیدن
تاریخ انتشار
یکشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۹
بازدید
1,850 نفر
چند فعالیت نام ببرید که نشان دهد می توانید نیرو را بهتر حس کنید
نیروها در تمام زندگی ما حضور دارند. ما آنها را نمی‌بینیم؛ اما میتوانیم اثر آنها را بر اجسام یا خودمان مشاهده (حس) کنیم؛ به عبارت دیگر میتوانیم بگوییم نیرو سبب چه چیزی می‌شود.
وقتی با ضربه زدن یا پرتاب توپ، بازی را شروع می‌کنیم، وقتی در حال دوچرخه‌سواری هستیم و یا در حال دویدن، در همه‌ٔ موارد در حال وارد کردن نیرو هستیم.
فعالیت (صفحهٔ 47 کتاب درسی)
به تصویرهای مختلف کتاب نگاه کنید.
الف) در هر یک از تصویرها چه فعالیتی در حال اجرا است؟ در همه‌ٔ تصاویر، نیرویی بر یک جسم وارد می‌شود.
ب) نتیجهٔ این فعالیت بر جسم (توپ، تیر و )... چیست؟ وارد کردن نیرو به اجسام مختلف
- وزنه‌برداری: حرکت جسم به سمت بالا به علت وارد کردن نیرو توسط ورزشکار
- تیراندازی: پرتاب تیر به سمت جلو به علت وارد کردن نیرو توسط ورزشکار
- پینگ پونگ: تغییر جهت حرکت توپ توسط راکت
- بادبادک هوا کردن: نیروی باد بر بادبادک وارد شده و موجب حرکت این جسم در هوا می‌شود.
- پرتاب موشک به فضا: غلبه بر نیروی جاذبه‌ٔ زمین توسط موشک و حرکت موشک در هوا
- تغییر جهت توپ: تغییر جهت توپ توسط دروازه‌بان
گفت‌وگو (صفحهٔ 47 کتاب درسی)
جدول زیر شامل تعدادی از فعالیت‌های روزانه است. در کدام مورد، جسم کشیده شده یا هل داده می‌شود و یا هم کشیده می‌شود و هم هل داده می‌شود. ردیف اول جدول به عنوان نمونه پر شده است. شما می‌توانید موارد دیگری را به جدول اضافه و یا جایگزین کنید.
| توصیف فعالیت | کشیدن | هل دادن | |
| 1 | بستن درِ کشوی میز | × | |
| 2 | باز کردن درِ اتاق | × | × |
| 3 | قرار دادن یک کتاب روی میز | × | |
| 4 | شوت کردن توپ | × | |
| 5 | بلند کردن کیف از روی زمین | × | |
| 6 | جذب یک قطعه آهنی توسط آهن‌ربا | × |
آیا در این فعالیت‌ها حالتی هست که جسم کشیده نشود یا هل داده نشود؟ خیر
آیا میتوانیم از این فعالیت‌ها نتیجه بگیریم: برای حرکت دادن هر جسم باید آن را بکشیم و یا هل دهیم؟ بله
همان‌طور که در علوم سال سوم دیدیم، هل دادن و یا کشیدن، معادل وارد کردن یا اعمال نیرو است.
اثر نیرو
وقتی به جسمی نیرو وارد می‌شود، اثر نیرو به شکل‌های گوناگون ظاهر می‌شود. فعالیت زیر کمک می‌کند تا با این اثرها آشنا شوید.
فعالیت (صفحهٔ 47 کتاب درسی)
در گروه خود، چند فعالیت ورزشی را طراحی کنید که در آنها از نیرو برای تغییر جهت حرکت، تغییر شکل جسم، حرکت کردن جسم، توقف جسم و کند شدن یا تند شدن حرکت استفاده شود؛ سپس به همراه معلم خود به حیاط مدرسه بروید و آنها را انجام دهید. پس از بازگشت به کلاس، هر گروه نتیجهٔ فعالیت خود را به سایر دانش‌آموزان گزارش دهد.
همان‌طور که مشاهده کردیم، وقتی حرکت جسمی مانند توپ تغییر می‌کند؛ مثلاً وقتی توپی متوقف می‌شود یا شروع به حرکت می‌کند، حتما نیرویی سبب این تغییر حرکت شده است. بنابراین میتوانیم بگوییم: وقتی حرکت جسم تغییر می‌کند که به آن نیرویی وارد شود.
فکر کنید (صفحهٔ 48 کتاب درسی)
در شکل‌های زیر با توجه به اثر نیرو بر جسم مورد نظر، جاهای خالی را پر کنید.
|
|
|
|
| |
الف
ب
پ
ت
ثالف) وارد کردن نیرو به جسم ممکن است سبب شروع حرکت آن شود.
ب) وارد کردن نیرو به جسم ممکن است سبب کند شدن حرکت آن شود.
پ) وارد کردن نیرو به جسم ممکن است سبب سریع شدن حرکت آن شود.
ت) وارد کردن نیرو به جسم ممکن است باعث توقف آن شود.
ث) وارد کردن نیرو به جسم می‌تواند سبب تغییر جهت حرکت آن شود.
علم و زندگی (صفحهٔ 48 کتاب درسی)
با انجام دادن فعالیت‌های زیر می‌توانید نیرو را بهتر حس کنید:
١ـ مسابقه‌ٔ مچ‌اندازی در کلاس
٢ـ مسابقه‌ٔ طناب‌کشی بین گروه‌های مختلف کلاس
٣ـ وارد کردن توپ با ضربه‌ٔ سر به دروازه
4ـ ضربه زدن با چکش به میخ روی دیوار
نیرو اثر متقابل بین دو جسم است
شخصی را در نظر بگیرید که در پشت یک خودروی خاموش ایستاده است.
آیا خودرو به این علت که شخصی پشت آن ایستاده است، حرکت می‌کند؟ خیر، ایستادن شخص باعث حرکت نمی‌شود. هل دادن باعث حرکت آن می‌شود.
آن شخص خودرو را هل می‌دهد؛ یعنی او به خودرو نیرو وارد می‌کند و خودرو ممکن است در جهت نیروی وارد شده شروع به حرکت کند.
پس توجه کنید شخص باید خودرو را هل بدهد تا خودرو شروع به حرکت کند و تا زمانی که او خودرو را هل ندهد، خودرو حرکت نخواهد کرد.
شکل‌های زیر سه وضعیت را نشان می‌دهد که ممکن است برای شما آشنا باشد. آیا می‌توانید در هر حالت تشخیص دهید چه کسی هل می‌دهد و چه کسی می‌کشد؟
|
|
|
الف
پالف) هر دو هل می‌دهند. ب) هر دو می‌کشند. پ) هر دو می‌کشند.
در شکل (الف) به نظر می‌رسد که دخترها همدیگر را هل می‌دهند در حالی که در شکل (ب) همدیگر را می‌کشند. به همین ترتیب در شکل (پ) مرد کشاورز و گاو، همدیگر را می‌کشند.
در شکل‌های الف و ب دخترها به یکدیگر نیرو وارد می‌کنند. آیا به نظر شما مرد و گاو نیز به هم نیرو وارد می‌کنند؟ بله هر دو در حال کشیدن هستند.
فکر کنید (صفحهٔ 50 کتاب درسی)
الف) حداقل، چند جسم باید بر هم اثر کنند تا نیرو ظاهر شود؟ دو جسم
ب) اگر دو جسم برهم اثر نگذارند، مانند حالتی که شخص در نزدیکی خودرو ایستاده است و خودرو را هل نمی‌دهد، آیا دو جسم به هم نیرو وارد می‌کنند؟ خیر
شگفتی‌های آفرینش
آیا می‌دانید کک می‌تواند ارابه‌ای را که جرم آن چند هزار برابر جرم خودش است بکشد و به حرکت درآورد؟
علم و زندگی (صفحهٔ 50 کتاب درسی)
در علوم سال سوم با بازی طناب‌کشی آشنا شده‌اید. در این بازی دو تیم مثلاً سه نفره طناب را در دو جهت مختلف می‌کشند. اعضای هر دو تیم تلاش زیادی می‌کنند تا طناب را به طرف خودشان بکشند. گاهی اوقات طناب به سادگی حرکت نمی‌کند.
الف) به نظر شما در چه حالتی با اینکه بر طناب نیرو وارد می‌شود، طناب حرکت نمی‌کند؟ زمانی که دو گروه نیروی هم اندازه به طرفین وارد کرده و نیروها اثر همدیگر را خنثی می‌کنند.
ب) در چه حالتی یکی از گروه‌ها برنده می‌شود؟ گروهی که نیروی بیشتری وارد کرده، گروه دیگر را به طرف خود می‌کشد و برنده‌ٔ مسابقه خواهد شد.
آزمایش کنید (صفحهٔ 51 کتاب درسی)
1- یک جسم سنگین را انتخاب کنید که با هل دادن به راحتی حرکت نکند.
2ـ تلاش کنید با وارد کردن نیروی کافی آن را به حرکت درآورید.
3ـ از یکی از دوستانتان بخواهید تا او نیز به جسم در همان جهت هل دادن شما نیرو وارد کند. آیا در این حالت جسم راحت‌تر حرکت می‌کند؟ توضیح دهید. بله، زیرا نیروها با هم ترکیب می‌شوند و نیروی خالص بیشتری تولید می‌کنند.
4ـ حال از دوستتان بخواهید از طرف مقابل به جسم نیرو وارد کند.
5ـ در کدام حالت، نیروها اثر همدیگر را خنثی کرده‌اند و جسم حرکت نمی‌کند؟ حالتی که به جسم مورد نظر از دو جهت راست و چپ آن نیرو وارد می‌شود. (حالت سوم)
6ــ در کدام حالت، نیروها اثر یکدیگر را خنثی نمی‌کنند و نیروی خالص بیشتری به جسم وارد می‌شود و جسم سریع‌تر شروع به حرکت می‌کند؟ از این آزمایش‌ها چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ حالتی که دو نفر، جسم را از یک جهت هل می‌دهند.(حالت دوم)
* از این آزمایش‌ها چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ نتیجه می‌گیریم برای هل دادن یا جابجا کردن اشیاء میتوانیم از کسی کمک بگیریم تا نیروها تقسیم شود و راحت بتوانیم جسم را حرکت دهیم.
وقتی به جسمی در دو جهت مخالف نیرو وارد شود، جسم در کدام جهت حرکت خواهد کرد؟ نیروها خنثی می‌شوند و مانع حرکت جسم.
نیروی خالص وارد بر جسم در کدام جهت است؟ در مخالف جهت هر نفر که مانع جهت دار شدن جسم می‌شوند.
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، کاوشگری صفحهٔ بعد را انجام دهید.
کاوشگری (صفحهٔ 52 کتاب درسی)
1- دو قرقره را روی دو لبه‌د یک میز نصب کنید.
2ـ یک چهارچرخه بردارید و نخ‌ها را به دو طرف آن ببندید و از طرف دیگر به کفه‌ها (لیوان‌های کاغذی) وصل کنید. توجه کنید که نخ‌ها باید از روی قرقره عبور کنند.
3ـ وسط میز را علامت گذاری کنید و چهارچرخه را روی آن قرار دهید.
4ـ یکی از دانش‌آموزان چهارچرخه را نگه دارد و دانش‌آموز دیگری در هر یک از کفه‌ها وزنه‌ٔ 100 گرمی قرار دهد. حال چهارچرخه را با دقت رها کنید. چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
5ــ اکنون وزنه‌ٔ کفه شماره‌ٔ یک را با وزنه‌ٔ 200 گرمی جایگزین و آزمایش را تکرار کنید. چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
6ــ آزمایش را با وزنه‌های گوناگون تکرار و جدول زیر را کامل کنید.
| وضعیت چهار چرخه | وزنه‌ٔ موجود در کفه‌ٔ شماره‌ٔ (2) | وزنه‌ٔ موجود در کفه‌ٔ شماره‌ٔ (1) | شماره‌ٔ آزمایش |
| ثابت می‌ماند و حرکت نمی‌کند. | 0 | 0 | 1 |
| 100 | 100 | 2 | |
| به سمت وزنه‌ٔ سنگین‌تر حرکت می‌کند | 100 | 200 | 3 |
| 400 | 400 | 4 | |
| 100 | 400 | 5 | |
| 400 | 200 | 6 |
* در کدام حالت‌ها چهارچرخه ثابت می‌ماند و حرکت نمی‌کند؟
* در کدام حالت‌ها چهارچرخه شروع به حرکت می‌کند؟
* آیا در آزمایش‌های شماره‌ٔ (2) و (4) به چهارچرخه نیرو وارد می‌شود؟ اگر پاسخ شما آری است، پس چرا جسم حرکت نمی‌کند؟
* به نظر شما شرط شروع به حرکت کردن یک جسم چیست؟
* نتیجهٔ کاوش خود را در یک یا چند سطر بنویسید.
ارائه شده توسط : حسین ایزدی
در وب سایت : پرشین جم
ثبت دیدگاه برای این مطلب
نظرات شما عزیزان
هیچ نظری برای این پست ارسال نشده است
