پرنده ای که آخر اسم آن اسم یک کشور است

جواب : بلدرچین

بلدرچین یا به فارسی افغانستان بودنه (به پارسی: وردیج)[۲] به گروه بزرگی شامل چندین سرده از پرندگان کوچک از راسته ماکیان‌سانان گفته می‌شود. این پرندگان شناخته‌شده‌ترین گونه‌های راستهٔ ماکیان‌سانان هستند. آن‌ها به دو بخش بلدرچین‌های بر جدید (تیرهٔ Odontophoridae) و بلدرچین‌های بر قدیم (تیرهٔ Phasianidae) تقسیم می‌شوند.

بلدرچین‌ها جثهٔ کوچک دارند و زندگی بر روی زمین را ترجیح می‌دهند. از دانه‌ها و نیز حشرات و دیگر جنبندگان کوچک تغذیه می‌کنند. بر روی زمین لانه می‌سازند و بر پروازهای کوتاه و سریع قادر می‌باشند.

برخی گونه‌ها همچون بلدرچین ژاپنی و بلدرچین معمولی پرندگانی مهاجرند و توانایی پرواز در مسافت‌های طولانی را دارند. در برخی کشورها برخی گونه‌های بلدرچین در تعداد زیاد پرورش داده می‌شوند تا از تخم و گوشت آن‌ها استفاده شود یا حتی در شکارگاه‌ها رها شوند. تخم آن نسبت به تخم مرغ پروتئین بیشتری دارد و گوشت آن بسیار مفید است. این پرنده در سکونت‌گاه‌های خود هم توسط انسان‌ها به‌طور گسترده‌ای شکار می‌شود تا از گوشت و پرهایش استفاده شود.
محتویات

۱ نام
۲ اسطوره‌ها
۳ بلدرچین در ایران
۴ نماد
۵ خواص درمانی در پزشکی سنتی
۶ گونه‌ها
۶.۱ بلدرچین‌های بر قدیم
۶.۲ بلدرچین‌های بر جدید
۷ پانویس

نام

پراکندگی گسترده و فراوانی نِسبی این پرنده در خاورمیانه با نام‌های مختلف برای آن در میان فارسی‌زبانان همراه بوده‌است. به‌جز «بلدرچین» که واژه‌ای در اصل ترکی و نام وارداتی این پرنده است. واژهٔ «کَرَک» در متون فارسی میانه و نیز در گویش هراتی و گویش‌های زبان کردی، و در زبان لری واژهٔ «بدبده»، در فارسی کلاسیک واژهٔ «وَرْتِج/وَرْتیج/وَرْدیج» و در مازندران و برخی مناطق گیلان و سمنان «وَرده» از نام‌های دیگر این پرنده است. در زبان گیلکی نیز آن را «وُشُم/وُشوم» می‌نامند و سومین پادشاه زیاری را به جهت علاقه‌اش به شکار بلدرچین وشمگیر می‌نامند. در عربی از واژه‌های «سَمانی» و «سَلویٰ» استفاده می‌شود که به فارسی نیز راه یافته‌است. لامعی گرگانی شاعر سدهٔ پنجم می‌سراید:
باران و برف بارد بَر ما کنون زِ ابر چون بر بنی سرائیل از آسمانْ سَمان

عنوان این پرنده در ویکی‌پدیای تاجیکی «بی‌دانه» است. به جز این مورد واژه‌هایی که تاجیک‌ها برای نامیدن این پرنده به کار می‌برند دقیقاً واژه‌هاییست که در سطرهای پیش آمد: ورتیش، وریشک، کَرَک، سَلویٰ و وُ شم.

همچنین، در ایران، پاره ای از باشندگان شهرستان مرودشت و پاسارگاد و به ویژه عشایر ایل باسیری (باصیری، باصری) ساکن استان فارس، این پرنده را کُوکَهرِه (Kowkahre) یا کُوکَر (Kowkar) می‌نامند. شاید دلیل این نامگذاری شباهت شماتیک پرندهٔ یاد شده با کَبک باشد. در گویش باسیری (باصری) که شاخه ای از گویش‌های فارسی است، عشایر، پرندهٔ «کبک» را، «کُوک»(Kowk)، تلفظ می‌کنند. به بزغاله (بچهٔ بز) نیز «کَهرِه» می‌گویند. شاید به‌کارگیری واژهٔ کهره در کنار واژهٔ کُوک، برای اشاره به ویژگی کوچکی جثهٔ بلدرچین در مقایسه با کبک باشد؛ کُوک کَهرِه=》کُوکَهرِه، یعنی کبک کوچک.

در زبان لری بویراحمدی به این پرنده بدبده «کوگ پور» می‌گویند، یعنی کبکی که حالت جمع و جور و قایم شده دارد. («پوریدن» در زبان لری به معنای جمع شدن، پنهان شدن و از دید انظار قایم شدن است)
اسطوره‌ها
Coturnix coturnix

به روایت عهد عتیق (سِفْرِ خروج ۱۳:۱۶، سفر اَعداد ۳۱–۳۳:۱۱) بلدرچین یکی از مائده‌های آسمانی بود که یهوه برای اسرائیلیان سرگردان پس از مهاجرت از مصر فرو فرستاد. به این موضوع در قرآن (بقره: ۵۷، اَعراف: ۱۶۰ و طه: ۸۰) نیز اشاره شده‌است. این پدیده با توجه به مهاجرت بلدرچین‌ها از منطقه مدیترانه قابل تبیین است. این پرنده‌ها هر سال بهار در گله‌های پرشمار از مسیر صحرای سینا از آفریقا به اروپا و آسیا مهاجرت می‌کنند و در پائیز مسیر رفته را بازمی‌گردند. از آن‌جا که این پرندگان در ارتفاع بسیار کم پرواز کرده و خیلی زود خسته می‌شوند و بر زمین می‌نشینند، به راحتی شکار می‌شوند.[۳]

در برخی کتب قدیمی از جمله برهان قاطع افسانه‌ای دربارهٔ بلدرچین نقل شده که خاستگاه وی را از دریا می‌داند. مرتضی زبیدی در این مورد می‌نویسد: «سُمانی (بلدرچین) … از پرندگان مهاجر است، ولی دانسته نیست از کجا می‌آید. حتی برخی می‌گویند که از دریای شور بیرون می‌آید، و دیده می‌شود که با بالی فرورفته در آب دریا و بال دیگر مانند بادبانی گسترده بر روی آب، بر سطح دریا پرواز می‌کند…» این افسانه از آن‌جا نشأت گرفته که چون بلدرچین توانایی جسمی برای پروازهای طولانی را ندارد در فصل مهاجرت از بادهای موافق برای پروازهای کمک می‌گیرد و گله‌های بزرگ بلدرچین در پاییز از اروپا به شمال آفریقا و شرق مدیترانه کوچ می‌کنند و در بهار به اروپا بازمی‌گردند. در هنگام عبور از مدیترانه اغلب خسته شده به دریا می‌افتند و با همان روشی که زبیدی آورده: «با بالی فرورفته در آب دریا و بال دیگر مانند بادبانی گسترده بر روی آب» خود را به ساحل می‌رسانند. تا دهه ۱۳۲۰/۱۹۴۰ هر سال در دو فصل بهار و پائیز میلیون‌ها بلدرچین در سواحل مدیترانه بدین‌سان گرفته می‌شد ولی شمار آن‌ها از آن پس کاهش یافته‌است.[۴]

این پرنده را در عربی کلاسیک، «قَتیل الرَّعد» می‌نامند، زیرا تصور می‌کنند از شنیدن غُرّش آذرخش از ترس می‌میرد.

در فارسی نیز آن را «بَدبَده» نامیده‌اند چرا که بر پایه افسانه‌ای ایرانی این پرنده به‌ناحق دانه‌ای گندم از مال کودک کوچکی خورد، و سپس از این کارِ بد خود پشیمان شده، دائماً تکرار می‌کند که «بَد بَده» [=] کار بَدْ بد است. در واقع صدای آوازش به تکرار واژهٔ بَدبَد می‌ماند که همین صوت سرچشمهٔ پدید آمدن داستان افسانه‌وار فوق گردید.
بلدرچین در ایران

بلدرچین در ایران در سال ۱۳۵۰ در شرکت تعاونی تیزک پران واقع در مازندران که مدیر عامل آن آمنه نادری است بصورت انبوه پرورش یافت و به مناطق قابل پرورش عرضه گردید.
نماد

تصویر بلدرچین
w

در خط هیروگلیف مصری به جای حرف و به کار می‌رفته‌است.
خواص درمانی در پزشکی سنتی
تخم بلدرچین

در پزشکی سنتی خواص گوناگونی برای بلدرچین برشمرده‌اند، از جمله این‌که بگفتهٔ شریف ادریسی «لیسیدنِ زهره بلدرچین برای درمان صرع سودمند است، و چکانیدن خون آن در گوش دردمند، گوش‌درد را درمان می‌کند، و استمرار در خوردن گوشتِ آن دلِ سخت را نرم می‌سازد، و گویند که این خاصیت فقط در قلب اوست».

عبدالملک بن زُهْر اندلسی طبیب قرن ششم هم به این اشاره می‌کند که «گوشتِ بلدرچین سنگ کُلیه و مثانه را خُرد می‌کند، و مدرّ بول است».

برخی پزشکان قدیم و بسیاری از عوام نیز تصور می‌کنند که تخم بلدرچین زبان انسان را گویا کرده و موجب می‌شود تا کودکان پیش از موعد زبان باز کنند. این باور ناشی از پرچانگی و صدای بلند بلدرچین نسبت به جثهٔ اوست که آن را حمل بر فصاحت وی کرده‌اند.

در جداول زیر ترکیب گوشت و تخم بلدرچین مشاهده می‌شود:

ترکیب گوشت بلدرچین در ۱۰۰ گرم:[۵]
ترکیب گوشت میانگین
آب ۶۵–۶۲ (درصد)
چربی ۳ (درصد)
پروتئین ۲۶ (درصد)
مواد معدنی ۶–۳ (درصد)
انرژی (Kcal/ 100g) ۸۰

ترکیب تخم بلدرچین در ۱۰۰ گرم:[۵]
ترکیب تخم میانگین
آب ۸/۷۳ تا ۳/۷۴ (درصد)
چربی ۴/۱۲ تا ۱/۱۱ (درصد)
پروتئین ۶/۱۱ تا ۱/۱۳ (درصد)
مواد معدنی ۱/۱ (درصد)
انرژی (Kcal/ 100g) ۱۶۱
کلسترول ۸۴۴ mg/dl (درصد)
گونه‌ها
بلدرچین‌های بر قدیم

سرده بلدرچین‌های اصلی
بلدرچین معمولی، Coturnix coturnix
بلدرچین ژاپنی، Coturnix japonica
بلدرچین کاهگلی، Coturnix pectoralis
†بلدرچین نیوزیلند، Coturnix novaezelandiae (منقرض)
بلدرچین بارانی، Coturnix coromandelica
بلدرچین هارلکین، Coturnix delegorguei
†بلدرچین جزایر قناری، Coturnix gomerae (منقرض)
بلدرچین قهوه‌ای، Coturnix ypsilophora
بلدرچین آبی آفریقایی، Coturnix adansonii
بلدرچین آبی آسیایی یا شاه‌بلدرچین، Coturnix chinensis
سرده Anurophasis
بلدرچین برفی، Anurophasis monorthonyx
سرده بلدرچین‌های بوته‌زار
بلدرچین بوته‌زار جنگلی، Perdicula asiatica
بلدرچین بوته‌زار صخره، Perdicula argoondah
بلدرچین بوته‌زار رنگی، Perdicula erythrorhyncha
بلدرچین بوته‌زار مانیپور، Perdicula manipurensis
سرده Ophrysia
بلدرچین هیمالیا، Ophrysia superciliosa (در خطر جدی انقراض/منقرض)

بلدرچین‌های بر جدید

سرده Oreortyx
بلدرچین کوهی، Oreortyx pictus
سرده زیباپوش
بلدرچین پولکدار، Callipepla squamata
بلدرچین آراسته، Callipepla douglasii
بلدرچین کالیفرنیا، Callipepla californica
بلدرچین گمبل، Callipepla gambelii
سرده Philortyx
بلدرچین نواری، Philortyx fasciatus
سرده بلدرچین‌های تپه‌ای
بلدرچین تپه‌ای شمالی، Colinus virginianus
بلدرچین تپه‌ای گلوسیاه، Colinus nigrogularis
بلدرچین تپه‌ای شکم‌خالدار، Colinus leucopogon
بلدرچین تپه‌ای تاجدار، Colinus cristatus
سرده بلدرچین‌های جنگلی
بلدرچین جنگلی مرمری، Odontophorus gujanensis
بلدرچین جنگلی بال خالدار، Odontophorus capueira
بلدرچین جنگلی گوش سیاه، Odontophorus melanotis
بلدرچین جنگلی جلوخرمایی، Odontophorus erythrops
†بلدرچین جنگلی جلوسیاه، Odontophorus atrifrons
بلدرچین جنگلی بلوطی، Odontophorus hyperythrus
بلدرچین جنگلی پشت‌سیاه، Odontophorus melanonotus
بلدرچین جنگلی سینه‌خرمایی، Odontophorus speciosus
بلدرچین جنگلی تاکارکونا، Odontophorus dialeucos
بلدرچین جنگلی گلوپوش، Odontophorus strophium
بلدرچین جنگلی ونزوئلایی، Odontophorus columbianus
بلدرچین جنگلی سینه‌سیاه، Odontophorus leucolaemus
بلدرچین جنگلی صورت‌نواری، Odontophorus balliviani
بلدرچین جنگلی درخشان، Odontophorus stellatus
بلدرچین جنگلی خالدار، Odontophorus guttatus
سرده Dactylortyx
بلدرچین آوازخوان، Dactylortyx thoracicus
سرده خم‌پنجه
بلدرچین مانتیزوما، Cyrtonyx montezumae
بلدرچین ریزچشم، Cyrtonyx ocellatus
سرده Rhynchortyx
بلدرچین صورت‌برنزه، Rhynchortyx cinctus

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : پرشین جم